چالش های پیشروی صنعت آب و فاضلاب در کشور
کشور ایران در سال های آینده بیش از پیش با بحران کمّیت و کیفیت آب روبرو خواهد شد. علاوه بر کاهش منابع آبی در کشور، کیفیت آنها نیز به شدت افت خواهد کرد و مصرف کنندگان بخش های مختلف از جمله بخش خانگی، صنعتی، تجاری، اداری و... را با چالش روبرو خواهد کرد. تخلیه پساب های صنعتی و خانگی در منابع آبی، کاهش سطح منابع زیرزمینی و ناکارایی سیستم های تصفیه آب و فاضلاب از دلایل افت کیفیت منابع آبی است. همچنین بزرگترین چالش در این راستا، پیدایش آلاینده های نوظهور (Emerging pollutants) است که از منابع مختلفی همچون داروها، مواد شیمیایی، حلال ها، مواد آزمایشگاهی، ترکیبات ترشح شده از وسایل خانگی/اداری/صنعتی و... وارد منابع آبی می شوند. آلاینده های نوظهور ریسک زیادی برای سلامتی انسان دارند، و اکثر آنها جز ترکیبات خطرناک سرطان زا هستند. فرایندهای متداول تصفیه آب و فاضلاب به هیچ عنوان قادر به حذف این آلاینده ها نیستند. از این رو، سیستم های تصفیه آب و فاضلابی که از اکنون به بعد طراحی می شوند، می بایست قادر به حذف و جداسازی این ترکیبات از پساب خروجی باشند. همه این موارد لزوم استفاده از علم و تکنولوژی روز دنیا در زمینه طراحی، مشاوره، اجرا و بهره برداری تصفیه خانه های آب و فاضلاب را گوشزد می کند.
تصفیه آب مورد نیاز در صنعت معیارهای سخت گیرانه تری نسبت به آب شرب شهری دارد، چرا که اندک آلودگی های موجود در آب می تواند باعث اختلال در فرایندهای کاری واحد صنعتی شود. همچنین تصفیه فاضلاب های صنعتی نیز چالش های به مراتب بیشتری نسبت به تصفیه فاضلاب خانگی دارد. فرایندهای موجود در یک واحد صنعتی ممکن است فاضلاب هایی با مشخصات کاملاً متفاوت ایجاد کند، به نحوی که خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آنها نیازمند استفاده از فرایندهای متفاوت تصفیه باشد. از اشتباهات رایج در طراحی تصفیه خانه های فاضلاب صنعتی می توان به مخلوط کردن فاضلاب ها با خصوصیات مختلف، عدم پیش بینی توسعه های آتی واحد صنعتی، بکارگیری فرایندهایی با هزینه سرمایه گذاری و بهره برداری بالا، عدم پیش بینی نوسانات کمّی و کیفی فاضلاب در طول زمان و... اشاره کرد. همین اشتباهات را به نحوی دیگر در واحدهای تصفیه آب صنعتی می توان مشاهده کرد.
یکی دیگر از مکان هایی که تصفیه آب و فاضلاب در آن ها چالش های منحصر به فردی دارد بیمارستان ها هستند. برخی بخش های موجود در بیمارستان ها از جمله بخش دیالیز نیازمند آبی با کیفیت بسیار بالا و به دور از هر گونه آلودگی هستند، چرا که کوچکترین آلودگی در آب دیالیز باعث بروز شوک در بیماران و مرگ احتمالی آن ها می شود. همچنین فاضلاب بیمارستان ها نیز آلودگی بیولوژیکی و شیمیایی بسیار بالایی دارد. وجود انواع میکروارگانیسم های خطرناک دفع شده در فاضلاب بیمارستان ها به اثبات رسیده است. این باکتری ها، ویروس ها، انگل ها، تک یاخته ها و... می بایست تا حد زیادی قبل از تخلیه فاضلاب به شبکه جمع آوری فاضلاب شهری تصفیه شوند. همچنین مواد دارویی و شیمیایی خاصی در این فاضلاب ها وجود دارد، که علاوه بر امکان اختلال در فرایند تصفیه، پتانسیل خطرزایی بسیار بالایی برای سلامت انسان دارند. به همین دلیل، بر اساس ضوابط ملّی همه بیمارستان ها موظف هستند که فاضلاب خود را قبل از دفع به شبکه شهری تصفیه نمایند. در عمل، تصفیه خانه های فاضلاب بیمارستانی با کاستی ها و نواقص زیادی برخوردار هستند. طراحانی وجود دارند که تفاوت های مختص هر بیمارستان را هنگام طراحی تصفیه خانه در نظر نمی گیرند. همچنین کاربرد فرایندهای قدیمی و مواد منعقدکننده و گندزدای متداول دیگر برای حذف آلاینده های نوپدید همچون داروها و مواد شیمیایی و غیرفعال سازی میکروارگانیسم های موجود در فاضلاب بیمارستانی کارایی لازم را ندارد. باز هم به نظر می رسد که این عرصه نیازمند نگاهی نو با استفاده از فناوری هایی باشد که کمتر در کشورمان از آنها استفاده شده است.
متاسفانه در سال های گذشته به دلیل ورود بی ضابطه افراد غیرمتخصص و سودجو به عرصه طراحی و بهره برداری تصفیه آب و فاضلاب، تصفیه خانه های اجرا شده فاصله زیادی با معیارها و استانداردهای یک تصفیه خانه کارآمد، مقرون به صرفه و روزآمد دارند. بکارگیری فرایندهای نوینی همچون فتوکاتالیز با استفاده از نانوذرات و نور خورشید، جذب به وسیله جاذب های جدید، استفاده از نانوفناوری در تصفیه آب و فاضلاب و... همراه با فرایندهای متداول فعلی همچون تصفیه بیولوژیکی، انعقاد و لخته سازی، فیلتراسیون و... می توانند بر بسیاری از چالش های موجود و آتی این حیطه غلبه کنند. طراحی و اجرای این فرایندها نیاز به دانش تخصصی دارد که شوربختانه در کشور ما آن را کمتر سراغ داریم. شرکت محیط آسایش البرز با بکارگیری متخصصان و نخبگان مجرّب از دانشگاه های معتبر کشور بر این هدف است تا رویکردی نوین در طراحی و مشاوره تصفیه آب و فاضلاب در کشور برگزیند. این رویکرد نوین مشتمل بر وجوه زیر است:
در این راستا، طراحان، مشاوران و کارشناسان ارشد شرکت محیط آسایش آماده ارائه هرگونه مشاوره در طراحی، اجرا و بهره برداری از سیستم های تصفیه آب و فاضلاب صنعتی، بیمارستانی، تجاری و... هستند.